Akut böbrek yetmezliği, böbrekleriniz atık ürünleri kanınızdan filtreleyemediği durumlarda aniden ortaya çıkar. Böbrekleriniz filtreleme yeteneklerini kaybettiğinde, tehlikeli düzeylerde atık birikebilir ve kanınızın kimyasal yapısı dengesiz olabilir.
Akut böbrek yetmezliğine aynı zamanda akut böbrek hasarı da denir genellikle birkaç günden az bir sürede hızla gelişir. Akut böbrek yetmezliği en çok halihazırda hastaneye kaldırılmış kişilerde, özellikle yoğun bakım gerektiren kritik hastalarda meydana gelebilir.
Akut böbrek yetmezliği ölümcül olabilir ve yoğun tedavi gerektirir.
Akut Böbrek Yetmezliği Belirtileri
Akut böbrek yetmezliğinin belirtileri ve semptomları şunları içerebilir:
- Bazen idrar çıkışı normal olmasına rağmen, idrar çıkışında azalma
- Bacaklarda, ayak bileklerinde veya ayaklarda şişmeye neden olan sıvı tutma
- Nefes darlığı
- Yorgunluk
- Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
- Mide bulantısı
- Zayıflık
- Düzensiz kalp atışı
- Göğüs ağrısı veya basıncı
- Şiddetli vakalarda nöbetler veya koma
Bazen akut böbrek yetmezliği hiçbir belirti veya semptom göstermez ve başka bir nedenden dolayı yapılan laboratuvar testleri ile tespit edilir.
Akut Böbrek Yetmezliği Nedenleri
Aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabilir:
- Böbreklerinize kan akışını yavaşlatan bir durumunuz var
- Böbreklerinize doğrudan zarar vermişseniz
- Böbreklerinizin idrar drenaj tüpleri (üreterler) tıkanırsa ve atıklar vücudunuzu idrarınızdan terk edemezse
Böbreklere Kan Akışı
Böbreklere kan akışını yavaşlatabilecek ve böbrek hasarına yol açabilecek hastalıklar ve durumlar şunlardır:
- Kan veya sıvı kaybı
- Tansiyon ilaçları
- Kalp krizi
- Kalp hastalığı
- Enfeksiyon
- Karaciğer yetmezliği
- Aspirin, ibuprofen (Advil, Motrin IB, diğerleri), naproksen sodyum (Aleve, diğerleri) veya ilgili ilaçların kullanımı
- Şiddetli alerjik reaksiyon (anafilaksi)
- Şiddetli yanıklar
- Şiddetli dehidrasyon (aldığınız sıvı miktarından daha fazlasını kaybetmek)
Böbreklerde Hasar
Bu hastalıklar, durumlar ve ajanlar böbreklere zarar verebilir ve akut böbrek yetmezliğine yol açabilir:
- Böbreklerdeki ve çevresindeki damarlardaki ve arterlerdeki kan pıhtıları
- Böbreklerde kan akışını engelleyen kolesterol birikintileri
- Glomerülonefrit, böbreklerdeki küçük filtrelerin iltihabı (glomeruli)
- Hemolitik üremik sendrom, kırmızı kan hücrelerinin erken yıkımından kaynaklanan bir durum
- enfeksiyon
- Lupus, glomerülonefrite neden olan bir bağışıklık sistemi bozukluğu
- Görüntüleme testleri sırasında kullanılan bazı kemoterapi ilaçları, antibiyotikler ve boyalar gibi ilaçlar
- Skleroderma, cildi ve bağ dokularını etkileyen bir grup nadir hastalık
- Trombotik trombositopenik purpura, nadir bir kan bozukluğu
- Alkol, ağır metaller ve kokain gibi toksinler
- Kas dokusu yıkımından kaynaklanan toksinlerin neden olduğu böbrek hasarına yol açan kas dokusu bozulması (rabdomiyoliz)
- Böbrek hasarına neden olabilecek toksinlerin salınmasına yol açan tümör hücrelerinin parçalanması (tümör lizis sendromu)
Böbreklerde İdrar Tıkanması
İdrarın vücuttan geçişini engelleyen (idrar tıkanıklıkları) ve akut böbrek hasarına yol açabilen hastalıklar ve durumlar şunlardır:
- Mesane kanseri
- İdrar yollarında kan pıhtıları
- Rahim ağzı kanseri
- Kolon kanseri
- Prostat büyümesi
- Böbrek taşı
- Mesaneyi kontrol eden sinirleri içeren sinir hasarı
- Prostat kanseri
Akut Böbrek Yetmezliği Teşhis
Belirti ve semptomlarınız akut böbrek yetmezliğiniz olduğunu gösteriyorsa, doktorunuz teşhisini doğrulamak için bazı testler ve prosedürler önerebilir. Bunlar şunları içerebilir:
- İdrar çıkış ölçümleri. 24 saat içinde ne kadar idrar yaptığınızı ölçmek, doktorunuzun böbrek yetmezliğinizin nedenini belirlemesine yardımcı olabilir.
- İdrar testleri. İdrarınızın bir örneğini (idrar tahlili) analiz etmek, böbrek yetmezliğini gösteren anormallikleri ortaya çıkarabilir.
- Kan testleri. Kanınızın bir örneği hızla yükselen üre ve kreatinin düzeylerini ortaya çıkarabilir – böbrek fonksiyonunu ölçmek için kullanılan iki madde.
- Görüntüleme testleri. Ultrason ve bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme testleri doktorunuzun böbreklerinizin durumunu görmesine yardımcı olmak için kullanılabilir.
- Test için böbrek dokusu örneğinin çıkarılması. Bazı durumlarda, doktorunuz laboratuvar testi için küçük bir böbrek dokusu örneğini çıkarmak için bir böbrek biyopsisi önerebilir. Doktorunuz örneği çıkarmak için cildinize ve böbreğinize bir iğne batırır.
Akut Böbrek Yetmezliği Tedavisi
Akut böbrek yetmezliği tedavisi tipik olarak hastanede yatmayı gerektirir. Akut böbrek yetmezliği olan çoğu insan hastaneye kaldırılır. Hastanede ne kadar kalacağınız, akut böbrek yetmezliğinizin nedenine ve böbreklerinizin ne kadar çabuk iyileştiğine bağlıdır.
Bazı durumlarda evde de iyileşme olabilir.
Böbrek hasarınızın altta yatan nedenini tedavi
Akut böbrek yetmezliği tedavisi, böbreklerinize ilk başta zarar veren hastalığı veya yaralanmayı tanımlamayı içerir. Tedavi seçenekleriniz böbrek yetmezliğinize neyin sebep olduğuna bağlıdır.
Böbrekleriniz iyileşene kadar komplikasyonları tedavi
Doktorunuz ayrıca diğer komplikasyonları önleyerek böbreklerinizin iyileşmesi için çalışacaktır. Komplikasyonları önlemeye yardımcı olan tedaviler şunları içerir:
- Kanınızdaki sıvı miktarını dengelemek için yapılan tedaviler. Akut böbrek yetmezliğiniz kanınızdaki sıvı eksikliğinden kaynaklanıyorsa, doktorunuz intravenöz sıvılar önerebilir. Diğer durumlarda, akut böbrek yetmezliği çok fazla sıvıya neden olabilir, bu da kollarınızda ve bacaklarınızda şişmeye neden olabilir. Bu durumlarda, doktorunuz vücudunuzun ekstra sıvıları dışarı atmasına yardımcı olacak ilaçlar (diüretikler) önerebilir.
- Kan potasyumunu kontrol etmek için ilaçlar. Böbrekleriniz kanınızdan potasyumu düzgün bir şekilde filtrelemiyorsa, doktorunuz kanınızda yüksek seviyelerde potasyum birikmesini önlemek için kalsiyum, glikoz veya sodyum polistiren sülfonat (Kionex) reçete edebilir. Kandaki çok fazla potasyum tehlikeli düzensiz kalp atışlarına (aritmiler) ve kas güçsüzlüğüne neden olabilir.
- Kan kalsiyum seviyelerini düzeltmek için ilaçlar. Kanınızdaki kalsiyum seviyeleri çok düşükse, doktorunuz kalsiyum infüzyonu önerebilir.
- Kanınızdaki toksinleri gidermek için diyaliz. Kanınızda toksinler birikirse, böbrekleriniz iyileşirken toksinlerin ve fazla sıvıların vücudunuzdan atılmasına yardımcı olmak için (genellikle sadece diyaliz olarak adlandırılır) geçici hemodiyalize ihtiyacınız olabilir. Diyaliz ayrıca fazla potasyumun vücudunuzdan atılmasına da yardımcı olabilir. Diyaliz sırasında, bir makine, atığı filtreleyen yapay bir böbrek (diyalizör) yoluyla vücudunuzdan kan pompalar. Daha sonra kan vücudunuza geri döner.
İlgili Link: Böbrek Taşını Önlemenin Yolları
