Hipertansiyon bütün dünyada oldukça fazla görülen kronik hastalıkların başında gelmektedir. Olması gereken değerlerden yüksek değerlerde olarak tanımlanan hipertansiyon, en başta kalp ve damar hastalıklarına neden olmakla birlikte birçok hastalığa neden olmaktadır. Yapılacak bazı tedaviler ve yaşam tarzında yapılacak değişiklikler ile yüksek tansiyonu kontrol altına almak mümkündür. Fakat dikkate alınmaz ve tedavi uygulanmaz ise yaşamı ciddi derece tehdit edebilecek tablolara neden olabilmekte.
Hipertansiyon Nedir?
İlk olarak hipertansiyon nedir? bunu açıklamadan önce tansiyonun tanımını yapmak daha doğru olacaktır. Tansiyon; atardamarların içinde olan kan basıncına tansiyon adı verilir. Kalp kası kasılır ve atardamarlara kan pompalanır, bu sırada oluşan basınca sistolik basınç adı verilir. Kalp kası gevşeme yaptığında ise kan damarlarda durulmakta bu sırada oluşan basınç ise diastolik basınç olarak adlandırılır. Tansiyon ölçülürken sistolik ve diastolik basınç değerlerine bakılmakta olup, yüksek tansiyona hipertansiyon adı verilir. Olması gereken tansiyon değerleri kişiden kişiye değişebilse de büyük tansiyon 120-130 küçük tansiyon ise 70-90 aralığında olması normal sayılır.
Ancak küçük tansiyon değeri 8, mmHg değerinin üzerine büyük tansiyon 140 mmHg değerinin üzerine çıkarsa bu hipertansiyon olarak tanımlanır. Yani 14-8 değerleri ve üzerine çıktığında hipertansiyon olarak isimlendirilir. Kalp basıncı ne kadar yüksek olursa, oluşturacağı sorunlarda bu derecede artmaktadır. Kalp krizi, kalp yetmezliği, göz hastalıkları, böbrek hastalıkları ve felç gibi sorunlara neden olabilir.
Hipertansiyonun belirtileri çok az yada hiç yoktur, bu nedenle ona sessiz katil olarak isim konulmuştur. Hipertansiyonu olan hastaların neredeyse yarısı bunun farkına varabilmektedir. Farkına varanların ise yarısı bu durumu ciddiye alıp tedavi görmektedir. Ülkemizde her 3 yada 5 kişiden biri yüksek tansiyon hastası olduğu düşünülmektedir. Hipertansiyonun hem tanısı hem de tedavisi gayet basit ve kolaydır. Hipertansiyonun yol açtığı ölümler yada diğer hastalıklar erken tanı ve uygun tedavi ile rahatlıkla engellenebilmekte. Hastaların tek yapması gereken bu hastalığı ciddiye alıp tedavi olmak için uzman bir hekime gitmektir.
Hipertansiyon Nedenleri
Hipertansiyona sahip olan kişilerin neredeyse büyük çoğunluğu (%95) kısmı primer hipertansiyona sahiptirler. Primer hipertansiyon ise herhangi bir nedene bağlı olmaksızın tansiyonun yükselmesi durumudur. Kişilerin yaşam tarzları ve beslenme alışkanlıklarından dolayı kaynaklandığı düşünülmekte olup, yanında birçok etkene bağlı olacağı da bilinmektedir. Sıklıkla genetik yapı büyük rol oynamaktadır. Eğer aile bireylerinde yüksek tansiyon hastası olan varsa diğer aile fertlerinde de oluşama ihtimali yükselmektedir. Genetik etkenlerin dışında kalan nedenler ise şu şekildedir;
- Fazla tuzlu ve yağlı beslenme alışkanlığı,
- Aort damarlarında darlıkların oluşması,
- Böbrek üstü bezlerinin ürettiği hormonlar ile ilgili sorunlar ve crohn hastalığı,
- Böbrekler oluşan tümör varlığı,
- Kronik yada akut böbrek hastalıkları,
- Şeker hastalığı,
- Tiroid bezi hastalıkları,
- Hamilelik,
- Aşırı kilo,
- Sigara ve alkol kullanımı,
- Bazı ilaçların uzun sürelerce kullanmak (ağrı kesiciler yada steroid ilaçlar)
Hipertansiyon Belirtileri Neler?
Hipertansiyon herkeste hemen belirtilerini göstermez. Tansiyon hastalarının birçoğu yıllar boyunca farkına varmadan ve tanı konulmadan yaşamlarını sürdürmektedirler. Birçok tanı tansiyon ölçümleri esnasında normal dışı değerler yakalandığında anlaşılır. Hipertansiyon hastalarında sıklıkla şu belirtiler görülmektedir;
- Sürekli tekrar eden baş ağrıları ve baş dönmesi,
- Bulanık görme ve görme bozukluklarının varlığı,
- Genellikle gece uyku sırasında sıkça idrara kalkma şikayeti,
- Halsizlik, yorgunluk ve nefes darlığı,
- Bacaklarda ödem oluşması,
- Burun kanamaları,
- Kulak çınlaması,
- Kalp atım ritimlerinde düzensizlik yaşanması gibi belirtiler vardır.
Hipertansiyon Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavi sadece ilaç kullanarak değil, hastalara yaşam tarzlarında değişikliklere gitmesi önerilmesi ile birlikte yapılmaktadır. Aşırı tuzdan uzak durmak, aşırı kiloya sahipse ideal kiloya gelmek ve düzenli şekilde uygun olan spor ve egzersizleri yapmak tedavi açısından önemlidir. Eğer hipertansiyona neden olan altta yatan bir hastalık varsa tedavisi kesinlikle yapılır. Eczanelerde birçok tansiyon ilacı bulunur, gerekli muayeneler yapıldıktan sonra hekim hastaya en uygun ilacı reçete edecektir. Bazı hastalara ilaç tedavisi yapılmasına rağmen tansiyon değerleri normale dönmeyebilir. Bu duruma dirençli hipertansiyon denir. Bu hastalara şahdamarı pili takılarak tedavi yapılabilmektedir.
Hipertansiyon hastalığı günlük bir hastalık değil, hayat boyu devam eden bir rahatsızlıktır. Buda devamlı olarak düzenli ilaç kullanımı ve belli periyotlar halinde hekim kontrollerini getirir. Hastalığın gidişatına göre verilen ilaç dozlarında değişimler olabilir, yada ilaç başkası ile değiştirilebilir.
Hipertansiyon Zararları
Tedavi edilmeyen ve kontrol altına alınmayan hipertansiyon; ilk başta böbrekler ve kalp olmak üzere vücuttaki birçok organı olumsuz olarak etkiler. Böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği, kalp krizi gibi istenmeyen tablolara neden olabileceği gibi aniden oluşan ataklar beyin kanamasına yada inmelere neden olabileceği unutulmamalıdır.
Hipertansiyona Ne İyi Gelir?
- En iyi yapılacak egzersiz günde bir saat boyunca tempolu olarak yürüyüş yapmaktır. Böylece fazla kilo alımının önüne geçilecek hem de tansiyon daha sağlıklı kontrol altına alınacaktır. Ancak bu yürüyüşler için hekime danışmak gerekir. Çünkü herkes uygun olmayabilir, hekim uygun olan egzersizleri önerecektir,
- Aşırı tuzdan kesinlikle uzak durulmalı,
- Stresten uzak bir yaşam,
- Meyve ve sebzeler beslenme programına kesinlikle dahil edilmeli. Posalı gıdalar tüketilmeli, margarin yada katı yağlar kullanılmamalı. Bunların yerine sıvı yağlar kullanılmalıdır,
- Hipertansiyonu kontrol altına almanın en etkili yollarından biri ise, sigara ve alkolden uzak durmaktır,
- Gün içinde bolca su tüketmeye özen gösterilmelidir. Limonlu su, sarımsak gibi gıdalar tansiyonu düşürebilir. Ancak bunlar tansiyon ilaçları ile birlikte alınmaması gerekir, eğer alınmak isteniyorsa hekime danışmak gerekmekte.
Yalancı Tansiyon
Yüksek tansiyon tanısı koyabilmek için tek bir ölçüm hiçbir zaman referans alınmaz. En az üç ölçüm yapılarak değerler kontrol edilmelidir. Eğer tek ölçüm sonucu tansiyon yüksek çıkmış ise ve buna dayanarak hastaya yüksek tansiyon hastası demek yalancı tansiyon olarak tanımlanacaktır. Çünkü sağlıklı bir insanın tansiyonu gün içinde yaşanan olaylar, beslenme gibi etkenler dolayı çok fazla dalgalanarak değişebilir. Örneğin eforlu yürümek, koşma ve egzersizlerde tansiyonu yükselten etkenler arasındadır.
